Aile miras hukuku, bir kişinin ölümü sonrasında geride bıraktığı mal varlığının (tereke) kimlere ne oranda intikal edeceğini düzenleyen özel hukuk dalıdır. Bu alandaki kurallar, Türk Medeni Kanunu’nun 495. ila 682. maddeleri arasında yer alır.
Miras hukuku, sadece yasal mirasçılara ilişkin hükümleri değil, aynı zamanda miras bırakanın vasiyetname ile mirasın kime ve nasıl dağıtılacağını tayin etmesine de olanak tanır.
Aile miras hukukunun temel konuları şunlardır:
- Yasal Mirasçılık: Kanun gereği miras bırakanın kimlere miras bırakacağı düzenlenir. Yasal mirasçılar sıralı olarak alt alta yazılır ve her sıra kendi içinde de alt alta yazılır. Birinci sırada miras bırakanın çocukları, ikinci sırada miras bırakanın ana ve babası, üçüncü sırada miras bırakanın kardeşleri ve kardeş çocukları yer alır.
- Saklı Pay: Yasal mirasçıların her ne kadar miras bırakanın iradesine bağlı olmadan miras hakkı bulunsa da, kanun koyucu tarafından belirli bir oranlarda saklı payları korunmuştur. Miras bırakan, saklı pay sahiplerinin saklı payları üzerinde tasarruf edemez. Saklı pay sahipleri, miras bırakanın altsoyu, ana ve babasıdır.
- Vasiyetname: Miras bırakan, kanuni miras sırasını değiştirmek veya yasal mirasçılar dışında kimlere miras bırakacağını belirlemek için vasiyetname düzenleyebilir. Vasiyetname, noterden veya yetkili memurdan düzenlenebileceği gibi, el yazısı ile de yazılabilir.
- Mirasın Reddi ve Kabulü: Miras bırakanın ölümü ile mirasçılar, mirası reddetme veya kabul etme hakkına sahiptir. Mirasın reddi veya kabulü, miras bırakanın ölümünü takip eden üç ay içinde sulh hukuk mahkemesine beyan edilmelidir.
- Mirasın Paylaşımı: Miras bırakanın ölümü ile tereke, mirasçıların ortak mülkiyetine geçer. Mirasçılar, terekeyi aralarında anlaşarak paylaşabilirler. Anlaşma sağlanamaması halinde, mirasın paylaşımı için dava açılabilir.
Aile Miras Hukuku ile İlgili Bazı Önemli Noktalar:
- Miras bırakan, hayattayken yaptığı ivazsız tasarruflar, mirasın paylaşımı sırasında dikkate alınır.
- Miras bırakanın borçları da terekeye dahildir ve mirasçılar tarafından ödenir.
- Miras bırakanın evlilik dışı çocuğu da yasal mirasçı sayılır.
- Miras bırakanın evlat edindiği çocuk da yasal mirasçı sayılır.
- Miras bırakanın üvey çocuğu yasal mirasçı değildir. Ancak, miras bırakan tarafından evlat edinilmişse veya vasiyetname ile mirasçı olarak atanmışsa mirasçı olabilir.
